برنامه فلسفه برای کودکان
دسامبر 5, 2011
بررسی بنیادهای نظری برنامه درسی فلسفه برای کودکان (P4C) از دیدگاه فیلسوفان عقل گرا
دسامبر 7, 2011

امکان آموزش فلسفه به کودکان : چالش بر سر مفهوم فلسفه

12
امکان آموزش فلسفه به کودکان : چالش بر سر مفهوم فلسفه

 

دکتر یحیی قائدی
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم

چکیده

در دنیا در چند دهه اخیر، فلسفیدن و فلسفه ورزی به عنوان روشی برای پرورش قوه فکر مجددا مورد توجه قرار گرفته است. در ایران نیز حدود یک دهه است که چنین مباحثی مطرح شده است. در همین راستا و در بادی امر، برنامه ای تحت عنوان ” آموزش فلسفه به کودکان در ایالات متحده پدیدار گشت و سپس در سراسر دنیا گسترش یافت. با آنکه مدت زیادی از عمر این برنامه نمی گذرد و در همین مدت نیز موفقیت های زیادی کسب کرده است، اما در عین حال با چالش های زیادی، بویژه در حوزه نظری، مواجه گشته است. در میان چالش های عمده نظری، امکان آموزش فلسفه به کودکان با توجه به مفهوم فلسفه از اولین چالش ها بوده است. چه درست یا نادرست، فلسفه موضوعی دشوار تلقی شده است که به تعمق در آراء فلاسفه می پردازد و بسیاری از بزرگسالان تحصیل کرده و تحصیل نکرده، در فهم آن با دشواری مواجه اند، چه رسد به کودکان. از اینرو اولین سوالی که طراحان و حامیان فلسفه برای کودکان با آن مواجه می شوند. آن است که آیا با چنین تصویری از فلسفه،آموزش فلسفه به کودکان ممکن است؟ این مقاله ضمن توصیف مختصر این برنامه درسی در خلال مرور سوابق بنیانگذاری آن _ لیپمن _ سوابق چالش مفهومی در این زمینه را مرور کرده و سپس دو مفهوم فلسفه به عنوان شاخه ای از دانش بشری یا به عنوان یک رشته دانشگاهی را در مقابل فلسفه به عنوان فلسفه ورزی و فلسفیدن قرار داده، دلایل و شواهد دو گروه طرفداران و مخالفان این برنامه را بررسی کرده است و نشان داده است که با چه مفهومی از فلسفه، آموزش فلسفه به کودکان امکان پذیر است. در پایان مقاله با توجه به اینکه چنین چالشی در ایران نیز وجود دارد. پیشنهاداتی برای نحوه بررسی و برخورد با چنین مسئله ای در ایران ارائه شده است.

کلید واژه:
فلسفه برای کودکان، امکان آموزش فلسفه به کودکان، چالش های مفهومی آموزش فلسفه به کودکان