تمرین بحث در انجمن
آوریل 13, 2015
دهمین گزارش کارگاه اذر از زهره حسینی
آوریل 20, 2015

اجتماع پژوهشی در انجمن

گزارشی از نشست «تمرین بحث فلسفی از طریق اجتماع پژوهشی» انجمن فلسفه تعلیم و تربیت

مکان: سالن شورا دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه تهران

زمان: یکشنبه ۳۰ فروردین ۹۴ ساعت ۱۶ تا ۱۸

گزارش :سحر سلطانی

این نشست با حضور دکتر خسرو باقری، دکتر یحیی قائدی، دکتر سعید ضرغامی از اعضای محترم انجمن و دانشجویان رشته فلسفه تعلیم و تربیت و سایر علاقمندان برگزار گشت. در ابتدای جلسه از حضار خواسته شد به شکل نیم دایره پشت میزها نشسته و به پاسخ این سوال فکر کنند.

دکتر قائدی: چند نفر از شما شرکت کننده ها می دانید قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

شرکت کننده ها پاسخ های خود را ارائه کردند و در حین ارائه پاسخ ها به شکل موجز از انها خواسته میشد پاسخی که نفر قبل داده بود را تکرار کنند و یا عنوان دارند ایا سایرین به درستی و دقت یکدیگر را تکرار کرده اند یا خیر.

تکنیک «گوش دادن دقیق» با این تمرین کوتاه به شکل عینی به شرکت کنندگان ارائه شد و در ادامه دکتر قائدی از «اجتماع پژوهشی » به عنوان یک فرایند ارائه و پرداخت و ارزیابی ایده سخن گفتند. ویژگی های گفتگوی قاعده مند را بر شمرده و تعدادی از اصول گفتگو درون فرآیند اجتماع پژوهشی را شرح دادند.

در ادامه بحث با ارائه پاسخ به سوال «آزادی چیست؟» پیگیری و پاسخ های شرکت کنندگان بر تابلو نوشته شد.

دکتر قائدی از حضار خواستند ابتدا کسی که معتقد است جالب ترین پاسخ را نوشته جمله اش را بگوید . محمد۱ جمله خود را گفت بعد از نوشته شدن جمله او ؛ دکتر از حاضرین پرسیدند چه کسانی موافقند این جمله جالب ترین می تواند باشد، کسی رای نداد. دکتر از جمع پرسیدند چه کسی معتقد است جمله اش بدترین پاسخ ممکن است به سوال؟ محمد۲ جمله اش را خواند و دکتر از شرکت کنندگان پرسید به نظر چه کسی جمله محمد۲ جالب است؟ یک نفر معتقد بود جمله او جالب است و قابل بحث.   با این تمرین شگفتی صاحبان جمله از عرضه نظراتشان و دیدن ارای مخالف سایرین با نظر انها ارزیابی شد.
photo 2015-04-20 08-59-48

محمد۱: عمل و اعتقاد به شرعیات که خداوند مقدر می فرماید.(۵)

محمد۲: عدم محدودیت در زمینه ای خاص(صفر)

مولود: انجام هر کاری تا جایی که منافع دیگران در خطر نباشد.(۹)

خسرو: بیان فکر و اندیشه برای سایرین بدون احساس ترس(۷)

قاسم: قابلیت خروج از محدودیت ها و ورود به فضاها (۳)

سونیا: آزادی عدالت است . (۸)

آزاد: نبودن موانع خارجی برای انجام عمل که این موانع اعم از ارای مکاتب فکری و ساختار اجتماعی است. (۵)

سعیده: داشتن فرصت بهره مندی از موهبت ها بدون سلب فرصت از دیگران (۱۰)

محبوبه: نبود هیچ قید و بندی برای زندگی در جوامع انسانی(۴)

تعریف دکتر قائدی از حضار پرسیدند کدام جمله ها شبیه هم هستند و بهتر است در هم ادغام شوند. بحث و بررسی در این خصوص با رای گیری از شرکت کنندگان برای انتخاب دقیق ترین تعریف از آزادی با رای به جمله سعیده پایان یافت.

بعد از انتخاب جمله ای که خواهان تعریف آزادی بود مخالف ها و موافق های شروع به بحث و طرح سوالاتی مانند : موهبت چیست؟ چه اصطلاحاتی با آن هم معناست و می تواند مفهوم موهبت را شفاف تر کند؟ موهبت بخشش است یا استعداد یا ظرفیت؟ و ….

یکی از شرکت کنندگان تقاضا کردند که صاحب جمله آن را شفاف کند و دکتر قائدی تاکید نمودند جمله دیگر از آن سعیده نیست بلکه محرکی است برای بحث ما و همه برای روشن کردن اجزای آن مسئولیم. این اشکار سازی اجزای گزاره و ادعا از اصول اساسی اجتماع پژوهشی است. در ادامه بحث این پرسش ایجاد شد که آیا «استدلال» هم نوعی توضیح دادن است. برای پاسخ به این سوال و مخالفت با ایده طرح شده در جمله انتخابی، بحث ها ادامه یافتند و مهارت دقیق گوش دادن و تکرار کردن ادعاهای یکدیگر نیز از موارد عمومی تمرین بودند.

دکتر قائدی در پایان بحث در خصوص آزادی به نکاتی درباره بحث فلسفی در اجتماع پژوهشی پرداختند . اینکه در هر گفتگویی شنونده و گوینده وظایفی بر عهده دارند مانند : گوش دادن برای شنونده و کوتاه و شفاف سخن گفتن برای گوینده . خودداری از توضیحات تکراری و مشوش، ارزیابی مداوم دلایل یکدیگر و استدلال خواستن. احترام به نظر متفاوت دیگری و …

در پایان از شرکت کنندگان خواسته شد آموخته های خود را در جمله ای شرح دهند.
photo 2015-04-20 08-58-59

دکتر باقری در ارزیابی و جمع بندی نهایی ضمن تشکر از برپایی چنین نشست هایی که به شکل عینی و عملیاتی فرآیند فکر و استدلال را نشان می دهند نکاتی را خاطرنشان فرمودند: همواره باید در ارزیابی های دیگران روی موضوع مشترک تامل کنیم، گوش کردن همدلانه و منتقدانه لازم است حرف یکدیگر را بفهمیم و نقاط ضعف ادعا را بررسی کنیم. توضیح دادن و توضیح خواستن تا زمانی که منجر به کشف نقاط اشتراک نشود کاربردی نخواهد داشت پس تعاریف را واضح نموده و مفروضات ادعا را روشن کنیم تا به مفاهمه برسیم. نقش مربی تسهیل گر یک نقش کمکی است که در ادامه اجتماع پژوهشی حذف خواهد شد ؛ در فرآیند تفکر منطقی باید چنان خبره شد که به خودتسهیلگری برسیم. رسیدن به اجماع همچون شمشیر دو دم تیز است. همگرایی روی یک ایده نباید صرف تمایل کمی افراد به یک تعریف باشد باید همگرایی روی کیفیت ایده های طرح شده و ارزیابی آنها باشد پس روال دموکراتیک در گفتگو به معنی درست بودن ایده ای که بیشترین رای را داشته نیست.

اجماع گرایی و اجماع شکنی از لوازم فکر کردن هستند در واقه چیزی و نقیض ان چیز هر دو خوب بوده و کار متفکر را سخت می کنند.

در پایان دکتر ضرغامی ضمن تشکر از ایجاد جلسه ای متفاوت با روند جلسات پیشین انجمن سوالاتی را طرح نمودند که به جایگاه «اجتماع پژوهشی» در برنامه فلسفه برای کودکان می پرداخت. اینکه ایا طرح چنین بحث ها و فرایندهایی برای سنین پایین ممکن است؟ آیا بدون آشنایی با تاریخ فلسفه و قلمروی منطق می توان با کودکان و سایر افراد در این برنامه به نقطه ای قابل اتکا رسید؟ استدلال کردن و مفهوم شاهد آوردن را چگونه می توان روشن نمود؟ به زعم ایشان مبتنی بر زوایای نظری، این بحث تا حدود زیادی پیچیده و ناممکن می نماید. ایشان در پایان خواهان برگزاری نشستی در انجمن فلسفه تعلیم و تربیت شدند تا بررسی این زوایا و بحث در این خصوص به شکل تخصصی تر انجام شود.