مشاوره فلسفه و آرامش ما

به‌طور کلی مشاوره فلسفی، در معنایی که من در پی آنم، به ما کمک می‌کند تا مواجهه آرام و راحت‌تری با واقعیت داشته باشیم. چنان که سقراط (Socrates) به آرامی جام شوکران را سر کشید و یا وقتی سِنِکا (Seneca)، به دستور حاکم وقت باید خود را می‌کشت، همه شیوه‌های کشتن خود را پیشنهاد کرد و چون نتیجه نگرفت، به یادش آمد که خود را به سبک سقراط بکشد؛ او از آن روش هم نتیجه نگرفت و سرانجام خود را با خفگی در حمام بخار از بین برد. اگر سنکا این روزها بود، راه‌های مدرن و بی رحمانه‌تری را پیشنهاد و اجرا می‌کرد.

به زعم سنکا “عصبانیت با تکیه بر برخی عقاید عقلانی ظهور می‌کند؛ اگر ما فقط بتوانیم عقاید را تغییر دهیم، گرایش خود به عصبانیت را تغییر خواهیم داد” … به نظر سنکا، “آنچه ما را عصبانی می‌کند برداشت‌های خوش‌بینانه خطرناکی درباره چگونگی جهان و دیگر افراد است“. از نگاه او “هر وقت از دستیابی به امور مورد علاقه خود باز می‌مانیم، عصبانیت ما را فرا نمی‌گیرد؛ بلکه فقط هنگامی عصبانی می‌شویم که عقیده داشته باشیم لیاقت به دست آوردن آن چیز را دار‌یم. شدیدترین عصبانیت‌های ما ناشی از رویدادهایی است که درک ما از اصول هستی را نقض می‌کند“. دو باتن (De Botton) در تسلی بخشی‌های فلسفه می‌گوید: “وظیفه فلسفه عبارت است از آماده کردن نرم‌ترین فرود ممکن آرزوهای ما بر روی دیوار انعطاف‌ناپذیر واقعیت“.

برخی از عمومی‌ترین گزاره‌ها ‌که در صورت نقض شدن از سوی افراد یا سازمان‌ها ما را عصبانی می‌کنند را می‌توان به دو دسته گزاره‌های زیر تقسیم کرد:

گزاره‌ها و مصداق‌های شخصی

• گزاره: من آدم مشهوری هستم.
• مصداق: اگر کسی مرا به جا نیاورد، عصبانی می‌شوم.
• گزاره: من آدم قدرتمندی هستم.
• مصداق: اگر کسی به قدرت من اعتنا نکند، عصبانی می‌شوم.
• گزاره: من آدم ثروتمندی هستم.
• مصداق: اگر کسی احترامم نکند، عصبانی می‌شوم.

گزاره‌ها و مصداق‌های غیر شخصی

• گزاره: روزنامه باید منتشر کنندۀ اطلاعات راستین باشد.
• مصداق: چون روزنامه‌ها راست نمی‌نویسند، تا سر حد مرگ عصبانی‌ام.
• گزاره: پزشک باید مجسمه دانش و اخلاق باشد.
• مصداق: چون همه پزشکان از علم روز و اخلاق حرفه‌ای برخوردار نیستند، به‌شدت عصبانی‌ام.
• گزاره: معلم باید مجسمه ازخودگذشتگی باشد.
• مصداق: چون برخی معلمان مصداق گذشت نیستند، به شدت عصبانی‌ام.

بر این بنیان، دو باتن ادامه می‌دهد: “علت عصبانیت نوعی باور است. باوری که خواستگاه‌های تقریبا خوشبینانه خنده‌داری دارد (گرچه تاثیرات آن گریه‌آور است)، این باور که در قرارداد زندگی، چیزی به نام ناکامی نوشته نشده است.”

در حالیکه ناکامی بخش جدایی‌ناپذیر واقعیت زندگانی است، تصور کنید همه آدم‌ها می‌توانستند به آرزوهای‌شان جامه عمل بپوشانند؛ آن وقت چه اتفاقی می‌افتاد؟ احتمالا هیچ کس به آرزوهایش نمی‌رسید.