فلسفه برای کودکان چیست؟

فلسفه برای کودکان یا فکر پروری کودک و نوجوان برنامه‌ای است که کودکان مدرسه‌ای را در تمام مباحث کلاسی در زمینه موضوعات فلسفی مشارکت می‌دهد. این برنامه، بهبود تفکر کودکان، از طریق معرفی بسیاری از «سؤالات بزرگ» به آنها و توانا ساختن آنها به بررسی چنین سؤالاتی است. با استفاده از این برنامه، معلمان، کودکان را به تفکر عمیق‌تر بر روی ایده‌هایی که در پس کار مدرسه‌ای آنها قرار دارد، تشویق می‌کنند. این اقدام عمدتاً در یک اجتماع پژوهشی کلاس درس صورت می‌گیرد. کودکان عمیقاً بر روی تفکر خود و مهارت‌های مورد استفاده خود تمرکز خواهند کرد و سپس آنها را هنگامی که در حال بررسی و تقویت ایده‌های خود و دیگران در پاسخ به معماهای فلسفی هستند، بهبود خواهند بخشید.
فلسفه برای کودکان بر این ایده مبتنی است که کودکان قابلیت‌ها و توانایی‌های استدلال و دانش خود را در یک اجتماع می‌سازند. نقش معلمان آماده کردن دانش برای بلعیده شدن به وسیله کودکان نیست، بلکه تدارک مدلی از متفکر مجرب برای شاگردان متفکر کلاس و تضمین حفظ تفکر سطح بالا در کلاس است.
فلسفه در مدرسه تشریح‌کننده این نکته است که چگونه یک معلم می‌تواند برای هر موضوع یک مدل تحقیقی فلسفی انتخاب کرده و آن را با موقعیت کلاس تطبیق دهد. در اینجا مفهوم فلسفه به عنوان یک روش گفتگو بین کودکان و بزرگترها و یا فقط بین کودکان مد نظر قرار می‌گیرد نه به عنوان نوشته‌ای مقدس که باید طبق عادت و سنت آموخته شود.

اهداف برنامه فلسفه برای کودکان

از نظر لیپمن هدف عمده برنامه آموزش فلسفه به کودکان آن است که به کودکان کمک کند بیاموزند، چگونه خود فکر کنند . وی هدف‌های این برنامه را به صورت زیر دسته‌بندی کرده است:
۱. بهبود توانایی تعقل
۲. پرورش خلاقیت
۳. رشد فردی و میان فردی
۴. پرورش درک اخلاقی
۵. پرورش توانایی مفهوم‌یابی در تجربه
ـ بررسی شقوق (جایگزینی)
ـ بررسی بی‌طرفی
ـ بررسی انعطاف‌پذیری دلایل ارائه شده برای باورها
ـ بررسی جامعیت
ـ بررسی موقعیت
ـ بررسی روابط جزء و کل

مولفه های اساسی اجرای برنامه فلسفه برای کودکان

ا. اجتماع پژوهش
۲٫ داستان محوری در محتوا
عبارت اجتماع پژوهشی اولین بار به وسیله پیرس در مقاله‌ای تحت عنوان تثبیت باور ظاهر شده است:
یک اجتماع شامل مجموعه‌ای از افراد است که برخی چیزهای مشترک دارند، نظیر علایق، هدف‌ها، مقاصد، تصمیمات یا باورها، با این حال اجتماعات در راه‌های بسیاری متفاوت می‌شوند، بیشتر اجتماعات جاذبه‌های چندگانه دارند، همه اعضای یک اجتماع خاص ممکن است بر اساس یک زمینه خاص در آن اجتماع شرکت نکنند. مرزهای یک اجتماع نیز به ندرت روشن است در عین حال یک اجتماع هویتی آماری ندارد، افراد در یک دوره زمانی در یک اجتماع مشارکت می‌کنند و ممکن است در دوره‌ای دیگر کمتر مشارکت کنند. در ضمن مشارکت آنها، اجتماع نیز در حال تغییر است. اعضای یک اجتماع ممکن است آزادانه و آشکار انتخاب شوند، ممکن است تحمیل شوند یا ممکن است بر اثر حادثه‌ای در آن شرکت کنند .

فلسفه برای کودکان ایران

گروه فلسفه برای کودکان دانشگاه خوارزمی با تلاش های شبانه روزی دکتر یحیی قائدی به عنوان بانی این برنامه در ایران فعالیت های نظری مانند تدوین پایان نامه ها و رساله های دکتری در حوزه فلسفه برای کودکان را از اوایل دهه هشتاد شمسی آغاز نمود بعد از نزدیک به دو دهه از آغاز این طرح بزرگ، کارگاه های پرورش تسهیلگر در دانشگاه و سازمانهای مختلف زیر نظر و با اهتمام ایشان در سراسر ایران اغاز به کار نموده اند. تربیت مربیان توانمند اشنا با مبانی و اصول اجرای برنامه؛ تولید محتوای مناسب و بومی برای کارگا ههای فبک و توسعه روش های نوین پرورش مهارت های زیستی و طبیعی از دستاوردهای این تیم تا امروز بوده است.